Duurzaamheidsrapportage is essentieel voor transparantie en het vertrouwen van belanghebbenden. Toch maken veel organisaties – ook mkb-bedrijven – steeds opnieuw dezelfde fouten. Die ondermijnen niet alleen de geloofwaardigheid van het rapport, maar ook de effectiviteit ervan als stuurmiddel.
Hieronder lees je de tien meest voorkomende valkuilen, en hoe je deze als mkb-bedrijf kunt voorkomen.
1. Geen materialiteitsanalyse uitvoeren
Veel bedrijven slaan een formele materialiteitsanalyse over, waardoor ze niet scherp hebben welke milieu-, sociale of governance-onderwerpen (ESG) echt relevant zijn voor henzelf en hun stakeholders. Hierdoor ontstaat een te brede of juist te oppervlakkige rapportage.
# Voorkomen: Stel een materialiteitsmatrix op op basis van input van belanghebbenden zoals medewerkers, klanten, leveranciers en financiers. Focus op de onderwerpen met de meeste impact én relevantie.
2. Lage datakwaliteit en onnauwkeurigheden
Onvolledige of foutieve duurzaamheidsdata – zoals foutieve CO₂-berekeningen – kunnen leiden tot misverstanden of reputatieschade. In de toekomst kunnen verkeerde emissiedata ook financiële gevolgen hebben bij CO₂-beprijzing of wettelijke rapportage.
# Voorkomen: Maak gebruik van gestandaardiseerde berekeningsmethoden en geautomatiseerde tools voor datavalidatie. Laat periodiek een interne of externe datacheck uitvoeren.
3. Te veel vertrouwen op Excel
Veel mkb-bedrijven beheren hun duurzaamheidsgegevens nog in losse Excel-bestanden. Dat leidt tot versieproblemen, fouten door handmatige invoer en inefficiëntie naarmate de hoeveelheid data groeit.
# Voorkomen: Overweeg overstap naar online ESG-platforms of rapportagetools die datamanagement automatiseren en gegevens centraliseren.
4. Te laat beginnen met rapporteren
Bedrijven starten vaak pas enkele maanden voor de deadline met hun duurzaamheidsrapport. Dit zorgt voor tijdsdruk, lagere kwaliteit en stress bij interne teams.
# Voorkomen: Stel een jaarlijkse rapportageplanning op. Begin ten minste zes maanden van tevoren met dataverzameling en interne afstemming, zodat het rapport rustiger én grondiger wordt opgesteld.
5. Greenwashing en misleidende claims
Steeds meer bedrijven claimen "duurzaam" te zijn zonder die claims feitelijk te onderbouwen. Dit noemen we greenwashing, en het tast het vertrouwen van klanten, financiers en toezichthouders aan.
# Voorkomen: Onderbouw elke bewering met meetbare data, gebruik erkende keurmerken, en wees transparant over zowel successen als knelpunten.
6. Te eenzijdige focus op milieu
Veel bedrijven rapporteren alleen over milieumaatregelen (zoals energie en afval) en laten sociale of bestuurlijke thema’s links liggen. Hierdoor ontstaat een onvolledig beeld.
# Voorkomen: Zorg voor een evenwichtige ESG-benadering. Rapporteer bijvoorbeeld ook over arbeidsomstandigheden, diversiteit, ethiek en ketenverantwoordelijkheid.
7. Onduidelijke of niet meetbare doelen
Vage doelen zoals “we willen minder afval” zonder concrete cijfers maken voortgang onduidelijk en moeilijk meetbaar.
# Voorkomen: Formuleer SMART-doelen, bijvoorbeeld: “We verminderen ons elektriciteitsverbruik met 15% tegen 2026.” Rapporteer jaarlijks de voortgang.
8. Weinig stakeholderbetrokkenheid
Zonder input van stakeholders missen bedrijven belangrijke inzichten. Bovendien vergroot betrokkenheid het draagvlak voor duurzaamheidsbeleid.
# Voorkomen: Organiseer sessies, interviews of enquêtes met medewerkers, klanten of lokale partijen om je rapportage aan te laten sluiten op wat zij belangrijk vinden.
9. Geen externe controle of verificatie
Veel mkb-bedrijven stoppen bij een interne goedkeuring van hun rapport. Daardoor ontbreekt objectieve zekerheid over de betrouwbaarheid van de cijfers.
# Voorkomen: Vraag om beperkte assurance van een onafhankelijke partij, bijvoorbeeld je accountant of een gespecialiseerd bureau. Werk richting volledige assurance binnen enkele jaren.
10. Slechte leesbaarheid en vormgeving
Een duurzaamheidsrapport vol lange teksten, zonder duidelijke structuur of visuele elementen, schrikt lezers af. Zeker in het mkb is begrijpelijkheid cruciaal.
# Voorkomen: Gebruik heldere koppen, infographics en visuele dashboards. Zorg voor consistente huisstijl en een toegankelijke, digitale versie van je rapport.
Conclusie: Van rapportageplicht naar strategisch voordeel
Door deze veelgemaakte fouten te vermijden, kunnen mkb-bedrijven hun duurzaamheidsrapportage naar een hoger niveau tillen. Niet alleen om te voldoen aan (toekomstige) wetgeving zoals de CSRD of de vrijwillige VSME-standaard, maar vooral als strategisch middel om vertrouwen te bouwen, prestaties te verbeteren en toekomstbestendig te ondernemen.